Mắt Lồi do Bệnh Nội Tiết là gì? Phân Loại, Triệu Chứng và Hướng điều trị

Mắt lồi do bệnh nội tiết thường liên quan đến rối loạn chức năng tuyến giáp, gây ra những thay đổi mô học và cơ học ở hốc mắt. Dưới đây là phân biệt chi tiết từng loại:

Bệnh Basedow (Graves)

Cơ chế bệnh sinh:

• Là bệnh tự miễn, tự kháng thể (TRAK) tấn công thụ thể TSH trên tuyến giáp, kích thích sản xuất hormone tuyến giáp quá mức (cường giáp).
• TRAK cũng tấn công mô cơ vận nhãn và tổ chức mỡ hốc mắt, gây viêm, phù nề, xơ hóa, tăng thể tích hốc mắt, đẩy nhãn cầu lồi ra.

Triệu chứng phân biệt:

• Lồi mắt hai bên, thường không đều.
• Co rút mi trên (dấu hiệu Graefe), nhìn thấy tròng trắng phía trên giác mạc.
• Mắt đỏ, sợ ánh sáng, chảy nước mắt, nhìn đôi, nhìn mờ.
• Có thể kèm theo bướu cổ, run tay, sụt cân, hồi hộp…

Cường giáp (ngoại trừ Basedow)

Cơ chế bệnh sinh:

• Các nguyên nhân khác gây cường giáp (u tuyến giáp độc lập TSH, viêm tuyến giáp…) cũng có thể gây lồi mắt, nhưng thường nhẹ hơn Basedow.
• Cơ chế chính là do tăng chuyển hóa toàn thân do cường giáp, gây tăng lưu lượng máu đến hốc mắt, phù nề mô mềm.

Triệu chứng phân biệt:

• Lồi mắt nhẹ hơn Basedow, thường hai bên đều.
• Ít gặp các triệu chứng viêm mắt rõ rệt như Basedow.
• Triệu chứng cường giáp khác: run tay, sụt cân, hồi hộp, nhịp tim nhanh…

Suy giáp

Cơ chế bệnh sinh:

• Do tuyến giáp hoạt động kém, sản xuất không đủ hormone tuyến giáp.
• Phù nề mô cơ và tích tụ mucopolysaccharide (chất giữ nước) ở hốc mắt và mí mắt.

Triệu chứng phân biệt:

• Lồi mắt nhẹ, thường hai bên đều.
• Mí mắt sụp, mặt phù nề, da khô, rụng tóc.
• Triệu chứng suy giáp khác: mệt mỏi, tăng cân, chậm chạp, sợ lạnh…

Viêm tuyến giáp Hashimoto

Cơ chế bệnh sinh:

• Là bệnh tự miễn, hệ miễn dịch tấn công và phá hủy tuyến giáp, dẫn đến suy giáp.
• Cơ chế gây lồi mắt tương tự suy giáp. Tuy nhiên, một số trường hợp có thể có tự kháng thể tấn công mô mắt, gây viêm.

Triệu chứng phân biệt:

• Tương tự suy giáp, có thể có bướu cổ.
• Có thể có các triệu chứng của Basedow nhưng ít gặp.

U tuyến giáp, Ung thư tuyến giáp

Cơ chế bệnh sinh:

• Hiếm khi gây lồi mắt, trừ khi khối u quá lớn, chèn ép vào hốc mắt hoặc xâm lấn cấu trúc xung quanh.

Triệu chứng phân biệt:

• Lồi mắt một bên, thường kèm theo đau và sưng vùng tuyến giáp.
• Khó nuốt, khàn tiếng, khó thở (nếu u chèn ép).

Bảng so sánh:

Lưu ý:

• Việc chẩn đoán chính xác nguyên nhân gây lồi mắt rất quan trọng.
• Cần kết hợp thăm khám lâm sàng, xét nghiệm máu, siêu âm, chọc sinh thiết…
• Điều trị phụ thuộc vào nguyên nhân gây bệnh và mức độ nặng nhẹ.